<

Azərbaycanın müstəqil elektrik enerji sisteminə malik olmasının əsası isə ötən əsrin 70-ci illərində qoyulub.

1970-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisində Araz çayı üzərində Araz su qovşağı və hər birinin qoyuluş gücü - 22 MVt olan iki su elektrik stansiyası İranla birgə tikilib istifadəyə verilir.

1971-1972-ci illərdə 2 saylı Sumqayıt İstilik Elektrik Mərkəzi genişləndirilərək ümumi gücü 110 MVt olan iki yeni enerji aqreqatı istifadəyə verilir. 1973-1974-cü illərdə 1 saylı İstilik Elektrik Mərkəzində, hər birinin gücü 50 MVt olan iki enerji aqreqatının quraşdırılması başa çatdırılır.

1976-1977-ci illərdə Tərtər çayı üzərində Tərtər su qovşağı və qoyuluş gücü 50 MVt olan Tərtər su elektrik stansiyası (Tərtər SES) istismara buraxılır.

70-ci illərin sonunda respublika ərazisində mövcud olan elektrik stansiyalarının ümumi qoyuluş gücü 2882,4 MVt-a çatdırılır və ölkə üzrə ildə 15,4 mlrd. kVt·st elektrik enerjisi istehsal edilir.

Buna baxmayaraq elektrik enerjisinə artan tələbatını ödəməkdən ötrü Azərbaycan hər il qonşu respublikalardan 2,9-3,5 mlrd. kVt·st elektrik enerjisi idxal etmək məcburiyyətində qalırdı. Ona görə də Şəmkir Su Elektrik Stansiyasının (Şəmkir SES) və Azərbaycan Dövlət Rayon Elektrik Stansiyasının (Azərbaycan DRES) tikilməsi qərara alınır. Beləliklə, qoyuluş gücü 380MVt olan Şəmkir SES 1981-1982-ci illərdə inşa edilir.  Azərbaycan DRES-in tikintisinə 1974-cü ildə başlanılır. Gücü 300 MVt olan birinci enerji bloku 1981-ci ildə, eyni güclü sonuncu - səkkizinci enerji bloku isə 1989-cu ildə istismara verilir. Hazırda stansiyanın qoyuluş gücü 2400 MVt-dır. Şəmkir SES və Azərbaycan DRES istismara verildikdən sonra enerji sistemin qoyuluş gücü 5000 MVt-a çatdırılır.

Elektrik stansiyalarının istismara verilməsi ilə yanaşı, sistemtəşkiledici elektrik ötürücü xətləri, eləcə də yarımstansiyalar inşa edilir.

1972-ci ildə “2 saylı Sumqayıt İstilik Enerji Mərkəzi”nin gücü 220 MVt-a çatdırılır.

Qarabağ bölgəsində kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi, məhsuldar torpaqların suvarılması üçün su anbarının yaradılması, bölgənin elektrik enerji təchizatınin yaxşılaşdırılması, enerjinin ötürülməsində itkilərin azaldılması məqsədilə Tərtər çayı üzərində 1976-1977-ci illərdə Sərsəng su anbarı və gücü 50 MVt olan eyni adlı SES istifadəyə verilir.

1980-ci illərdə Azərbaycanın bütün yaşayış məntəqələrinə elektrik xətti çəkilir. Həmin dövrdə elektrik stansiyalarının inşası ilə yanaşı, elektrik şəbəkələri də sistemli inkişaf etdirilir və dayanıqlı enerji sistemi yaradılır. 1968-71-ci illərdə 330-kV-luq Əli Bayramlı DRES-Ağdam-Gəncə-Ağstafa və Əli Bayramlı DRES-Yaşma- Dərbənd yüksək gərginlikli xətləri, həmçinin, 330/110/20 kV-luq “Yaşma”, “Gəncə” və “Ağstafa” qovşaq yarımstansiyaları istismara verilir.

Azərbaycan İES-in inşası respublikanın enerji şəbəkəsinin inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcını qoyur. 500 kV-luq 1-ci Abşeron EVX, 2-ci Abşeron EVX, Muxranis-Vəli EVX, 4-cüvə 5-ci Mingəçevir EVX-lər çəkilir. 80-ci illərdə, həmçinin, 500/330/220 kV-luq “Abşeron”, 330/110/10 kV-luq “İmişli”, 220/110/10 kV-luq “Hövsan”, “Nizami”, “Müşfiq”, “Səngəçal”, “Masallı”, “Ağsu”, “Babək” qovşaq yarımstansiyaları istismara verildi, 330 kV-luq 3-cü Əli Bayramlı EVX-lər istismara buraxılır.

Digər xəbərlər

Müstəqillik əldə edildikdən sonra elektroenergetikanın inkişafı (1991-ci ildən sonrakı üçüncü dövr)

Sovet İttifaqının süqutu elektrik energetikası sisteminə də təsirsiz ötüşmədi. Lakin dünyanın aparıcı dövlətləri ilə qarşılıqlı faydalı əlaqələr qurulmasına yönəldilmiş strateji xətt elektroenergetika sisteminə də xarici sərmayələr cəlb olunmasına imkan yaratdı və bu imkanlardan Azərbaycanın enerji sisteminin mövcud potensialının səmərəliliyinin artırılmasında, elektrik təsərrüfatının yenidən qurulmasında və yeni güclərin yaradılmasında hazırda da məqsədyönlü şəkildə istifadə olunur.

Elektroenergetikanın inkişafının birinci mərhələsi

Azərbaycanda elektroenergetikanın inkişafı tarixi XIX əsrdən təşəkkül tapıb. İlk dəfə olaraq 1897-ci ildə Bakının neft rayonunda Nobel qardaşları tərəfindən qoyuluş gücü 550 kVt olan elektrik stansiyası inşa edilib. 1901-ci ildə gücü 2000 at.q.-də olan Bibiheybət elektrik stansiyası, 1902-ci ildə isə Qara şəhərdə (indiki Ağ Şəhər), gücü 2000 at.q. olan elektrik stansiyası istismara verilib. 1913-cü ildə Bakı rayonunda 109,8 min kVt·st elektrik enerjisi istehsal edilib ki, onun da 95%-i neft sənayesinə, yalnız 5%-i ölkənin işıqla təminatına yönəldilib.